Feitelijk of wettelijk samenwonen: zo kies jij de perfecte woonvorm

Hebben jij en je partner de stap gezet en gaan jullie officieel samenwonen? Wat een geweldig nieuws! Maar vooraleer jullie in jullie eigen stekje trekken, moeten jullie natuurlijk beslissen of jullie feitelijk of wettelijk gaan samenwonen. Dankzij dit artikel weten jullie meteen welke samenlevingsvorm jullie moeten kiezen.

Feitelijk samenwonen: minder plichten, minder rechten

Twee afzonderlijke personen voor de wet

Ben je feitelijk samenwonend, heb je eigenlijk geen rechten of plichten ten opzichte van elkaar. Voor de wet zijn jullie twee 'vreemden' die toevallig onder hetzelfde dak wonen. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat jullie elk een aparte belastingaangifte moet invullen. Gaat het toch ergens mis en beslissen jullie om niet meer samen te wonen? Dan heb je administratief weinig werk: je moet enkel en alleen je adres laten veranderen.

Naar notaris om te erven

Maar weinig verplichtingen betekent ook: weinig rechten. Zo erven jullie niet automatisch van elkaar. Wil je (een deel van) je erfenis schenken aan je partner? Dan moet je dat laten vastleggen bij een notaris. De successierechten op die erfenis zijn trouwens groter bij feitelijk samenwonenden dan bij wettelijk samenwonenden.

Koper/huurder op contract enige rechthebbende

Heeft een van jullie twee de woning gekocht? Dan is die persoon de volledige eigenaar. Gaan jullie uit elkaar, kan de koper dus in het huis blijven wonen en moet de andere sowieso vertrekken.

Dat geldt ook als je een woning huurt. Alleen de persoon die op het contract staat, is aan het contract verbonden. Vermijden dat je bij problemen zomaar uit je huis of appartement wordt gezet? Vraag dan toestemming aan zowel je partner als aan de eigenaar om jou als medehuurder op het contract te zetten.

Feitelijk samenwonend: ga voor een samenlevingscontract

De belangrijkste tip voor koppels die feitelijk samenwonen? Stel een samenlevingscontract op bij de notaris. Dat samenlevingscontract beschrijft de materiële kant van jullie woning: wie heeft wat betaald? Moesten jullie toch uit elkaar gaan of moest er iets gebeuren, is er achteraf geen discussie mogelijk en krijg jij gewoon je eigen spullen terug.

Wat met kinderen? Een van beide neemt die ten laste, je beslist onderling wie dat is.

Wettelijk samenwonen: meer plichten, meer rechten

Wettelijk samenwonen beschermt beide partijen

Ga je wettelijk samenwonen, ben je beter beschermd dan wanneer je feitelijk samenwoont. Maar dat betekent natuurlijk ook dat je meer plichten hebt.

Noot: om wettelijk samen te wonen, moet je daarvoor een verklaring afleggen bij de burgerlijke stand van jouw gemeente.

Hoe je precies bent beschermd? Eerst en vooral kun je bij een relatiebreuk niet zomaar uit je woning worden gezet door je partner, zelfs al is die de eigenaar van de woning. Ook mag die niet zonder jouw toestemming de woning verkopen of verhuren.

Daarnaast ben je ook allebei verplicht om een deel van je inkomen te spenderen aan het huishouden. Maakt een van de twee schulden? Dan zijn jullie allebei aansprakelijk, zelfs al zijn die schulden gemaakt vóórdat je ging samenwonen.

Automatisch (beperkt) erven bij wettelijk samenwonen

In tegenstelling tot bij feitelijk samenwonen, erven wettelijk samenwonenden wél van elkaar. Bovendien zijn ook de successierechten lager. Je erft echter niet het volledige eigendom (zoals wel het geval zou zijn als je zou trouwen), maar wel het vruchtgebruik van de woning en de inboedel.

Wil je dat je partner meer of net minder erft? Dan kun je dat bij de notaris laten opnemen in je testament.

Wettelijk samenwonen beëindigen

Hoewel je meer verplichtingen hebt, is het relatief gemakkelijk om uit elkaar te gaan: een bezoekje aan de burgerlijke stand van jullie gemeente om het einde van jullie samenwonen te tekenen, is voldoende.

Andere regels belastingbrief dan bij feitelijk samenwonen

En wat met jullie belastingbrief? Dat hangt af van het jaar dat je samenwoont.

• In het eerste jaar dat je samenwoont, worden jullie beschouwd als twee afzonderlijke personen. Je vult dus elke je eigen belastingaangifte in. Hebben jullie een of meerdere kinderen, neemt een iemand die ten laste.
• Vanaf het tweede jaar hebben jullie een gezamenlijke belastingbrief. Het gezinshoofd neemt jullie kind(eren) ten laste.

Tip: ga je wettelijk samenwonen, kun je een op maat gemaakt samenlevingscontract laten opstellen bij de notaris. Uiteraard kun je daar geen zaken in laten opnemen die niet stroken met de wet, maar wel materiële zaken of extra beschermingsclausules voor als jullie uit elkaar zouden gaan.